Tarihi Sinop Cezaevi son durumu, açılış tarihi, zindan hikâyeleri, ünlü mahkûmlar ve kaçış öyküleriyle Anadolu’nun Alcatrazı’nı keşfedin.

Karadeniz’in en kuzey ucunda yer alan Tarihi Sinop Cezaevi, hem mimarisi hem de barındırdığı hikâyelerle kültür tarihimizde özel bir yere sahiptir. “Anadolu’nun Alcatrazı” olarak bilinen bu yapı, kaçışın imkânsızlığı ve içinde yatan ünlü mahkûmlarıyla hafızalara kazınmıştır. Peki, Sinop Cezaevi açıldı mı, son durumu nedir ve neden bu kadar ilgi çekiyor? Gelin, hem tarihini hem de bugününü detaylıca inceleyelim.

Sinop Cezaevi Son Durumu: Yeniden Müze Olarak Açıldı mı?

5 Haziran 2025 tarihi itibarıyla Tarihi Sinop Cezaevi kapılarını yeniden ziyaretçilere açtı. Avrupa Birliği destekli “Ortak Kültürel Miras: Türkiye ve AB Arasında Koruma ve Diyalog İnşası (Faz II)” projesi kapsamında restore edilen yapı, modern müzecilik anlayışıyla donatıldı.

• 3.469 metrekarelik alanda ziyaretçiler için sergi ve etkinlik alanları oluşturuldu.

• Cezaevi hatıralarını yaşatan özel bölümler korunarak sergilendi.

• Kültürel ve sanatsal faaliyetlere ev sahipliği yapacak alanlar eklendi.

Bugün Sinop Cezaevi artık yalnızca geçmişi değil, geleceği de kucaklayan “yaşayan bir müze” olarak ziyaretçilerini ağırlıyor.

Sinop Cezaevi’nin Tarihi

Helenistik Dönem’den Günümüze

Sinop Cezaevi, aslında Helenistik Dönem’den kalma Sinop İç Kalesi içerisinde inşa edilmiştir. Yüzyıllar boyunca stratejik konumu nedeniyle önemli bir savunma yapısı olmuş, Osmanlı döneminde ise sürgün ve hapis yeri olarak kullanılmıştır.

Anadolu’nun Alcatrazı

Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sinde “kaçmanın imkânsız olduğu” yer olarak tanımlanan Sinop Cezaevi, denizle çevrili konumu nedeniyle Alcatraz Adası’na benzetilmiştir. Bu yüzden halk arasında “Anadolu’nun Alcatrazı” adıyla anılmıştır.

Sinop Cezaevi Zindan Hikayesi

Zindanlar, cezaevinin en ürkütücü bölümlerindendir. Nemli duvarlar, karanlık hücreler ve zincir izleri, ziyaretçilerin hâlâ ürpermesine neden olur.

• Zindanlar, en ağır suçluların tutulduğu bölümlerdir.

• Gün ışığı görmeyen bu alanlarda açlık, soğuk ve yalnızlık mahkûmları cezalandırmanın bir parçasıydı.

• Bugün zindanlar, ziyaretçilere gerçekçi müze deneyimi sunmak amacıyla restore edilmiş ve korunmuştur.

Sinop Cezaevi’nde Yatan Kabadayılar

Sinop Cezaevi, yalnızca siyasetçilerin değil, dönemin ünlü kabadayılarının da tutulduğu bir yerdi. “Kabadayı kültürü” özellikle Osmanlı’nın son döneminde Anadolu’da yaygındı ve bu kişilerden bazıları Sinop Cezaevi’nde cezalarını çekti.

• Efsanelere konu olmuş kabadayı hikâyeleri, halk arasında hâlâ anlatılır.

• Cezaevi duvarları arasında kabadayılara ait sözler ve hatıralar dile getirilir.

Sinop Cezaevi’nde Yatan Ünlüler

Sinop Cezaevi’ni asıl önemli kılan, burada hapis yatan ünlü şahsiyetlerdir. Hem edebiyat hem de siyaset dünyasından birçok isim burada bulunmuştur.

Ünlü mahkûmlar arasında şunlar yer alır:

• Kırım Hanı Devlet Giray

• Edebiyatçı Refik Halit Karay

• Aydın ve siyasetçi Mustafa Suphi

• Gazeteci-yazar Refik Cevat Ulunay

• Gazeteci Zekeriya Sertel

• Yazar Sabahattin Ali

Özellikle Sabahattin Ali, burada yazdığı şiirler ve öykülerle cezaevinin edebî hafızasını ölümsüzleştirmiştir.

Sinop Cezaevi’nden Kaçanlar

Tarihi boyunca “kaçışın imkânsız” olduğu söylenen Sinop Cezaevi’nden kaçmayı deneyenler olmuştur. Ancak çoğu girişim başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

• Denizle çevrili konum, kaçış ihtimalini sıfıra indiriyordu.

• Halk arasında dolaşan bazı hikâyelerde başarılı kaçışlardan söz edilse de resmi kayıtlarda buna dair kesin bilgi bulunmamaktadır.

• Bu yönüyle Sinop Cezaevi, Alcatraz ile özdeşleşen efsanevi güvenlik algısına sahiptir.

Sinop Cezaevi’nde Yazılan Eserler

Cezaevinde kalan mahkûmlar, çoğu zaman yaşadıkları zorlukları kaleme almıştır.

• Sabahattin Ali, “Aldırma Gönül”, “Hapishane Şarkısı” ve “Duvar” adlı eserlerini burada yazdı.

• Refik Halid Karay, “Memleket Hikâyeleri” kitabındaki “Şaka” öyküsünü 1915 Sinop’unda kurguladı.

• Diğer yazar ve gazeteciler de hatıralarında Sinop Cezaevi’ne geniş yer verdiler.

Bu eserler, cezaevini yalnızca bir hapishane olmaktan çıkarıp edebiyatın ilham kaynağı hâline getirdi.

Sinop Cezaevi Geçmişi ve Geleceği Buluşturuyor

Tarihi Sinop Cezaevi, zindan hikâyeleri, ünlü mahkûmları ve kaçış efsaneleriyle Anadolu’nun hafızasında özel bir yer edinmiştir. Bugün yeniden düzenlenerek müze hâline getirilen yapı, ziyaretçilerini yalnızca geçmişin izlerine tanıklık etmeye değil, aynı zamanda kültürel ve sanatsal etkinliklerle geleceğe yolculuğa da davet ediyor.

Eğer Karadeniz turuna çıkarsanız, Sinop Cezaevi’ni mutlaka listenize ekleyin. Anadolu’nun Alcatrazı sizi hem hüzünlendirecek hem de büyüleyecek.